Korg Nautilus review
€1.799,00
oostendorp-muziek.nl
Het nieuwe broertje van de Kronos in de test
Met de Nautilus presenteert Korg een de facto Krome-opvolger of Kronos-uitloper, die is uitgegroeid tot een uitgebreid productiewerkstation dankzij zijn 16 Midi- en 16 audiosporen, de 9 high-end geluidsengines van de Kronos en een volwaardige samplingunit. Voor de test heb ik de 88-toets hammer action versie tot mijn beschikking.
Vergelijk nu prijzen bij:
bax-shop.nl
Eerste indruk van de Korg Nautilus
De materialen zijn zeker niet gespaard: het hele bord is van metaal en voelt van hoge kwaliteit aan; de zijpanelen van echt hout (alleen bij de 88-toets versie) maken deze indruk compleet. Dit alles heeft echter gevolgen voor het gewicht: met 23 kg zit de Nautilus 8 in het hogere segment, vooral onder de werkstations uit het middensegment. De Kronos weegt slechts één kilogram meer; alleen de Montage 8 en de Fantom 8 zijn zwaarder. Tja, vroeger moest je 30 kg en meer dragen!
De massaal afgeslankte controllers wekken scepsis op. Kun je zo’n extreem spierballen- en functierijk werkstation bedienen met 6 potmeters en een paar knoppen?
Als de Korg Nautilus voor het eerst wordt aangezet, is het geluid van de ventilator meteen merkbaar, maar het verdwijnt in de loop van het opstarten en is daarna niet meer hoorbaar. Het is natuurlijk mogelijk dat hij tussendoor een paar keer is opgestart, maar ik heb het niet gehoord in de studio. Nu we het toch over opstarten hebben, het duurt ruim tweeënhalve minuut (althans bij mijn apparaat) voordat de Nautilus klaar is voor gebruik.
Gebruikersinterface, controller en toetsenbord
Centraal bevindt zich het 7 inch TFT WVGA touch display (800×400), waarmee het meeste werk op de Nautilus wordt gedaan.
Links van het display van de Korg Nautilus zitten 10 knoppen waarmee onder andere de belangrijkste uitvoerende zaken aan- en uitgezet kunnen worden. Dit zijn de Arp en zijn latch, de drumpartij, de MFX en TFX en de Audio In. Verder is er een tap tempo, twee octaafknoppen en een shift knop. Deze laatste verandert de octaafknoppen in transponeerknoppen, schakelt de audio in klik aan en uit en brengt ons naar de respectievelijke pagina op het display voor alle andere knoppen. Dit is logisch en logisch; ik ben over het algemeen een fan van shift functies. De eerdere Motifs met hun onoverzichtelijke ik-heb-één-knop-voor-elke-functie™ systeem waren nooit mijn ding. Deze 10 knoppen werken zowel in Program als in Combi modes. Over het algemeen zijn de knoppen op de Nautilus veel beter dan ze op het eerste gezicht lijken: ze hebben een duidelijk drukpunt, zitten stevig en zijn van absolute kwaliteit.
Direct boven deze knoppen zitten zes uitschuifbare potjes, waarmee je de Nautilus in realtime kunt bedienen in een drievoudige matrix, waar je per knop doorheen schakelt. De eerste twee rijen staan vast: in de eerste bijvoorbeeld voor cutoff, resonantie, een effectparameter en galm, in de tweede voor ARP parameters zoals gate, velocity, lengte of swing. De derde rij kan per programma vrij worden toegewezen. Meer details in de praktijktest hieronder. Het feit dat de potmeters intrekbaar zijn is een zeer exotische eigenschap, en ze zijn ook vrij klein en wiebelen minimaal.
Direct naast het display van de Korg Nautilus zitten de zogenaamde Dynamics regelaars inclusief een knop om ze te activeren. Eenmaal geactiveerd kun je de sterkte van een soort laagcompressie instellen, waarbij de lagen van de lagere dynamische niveaus steeds meer naar de hogere worden geduwd. Het resultaat is dat je verschillende dynamische lagen met verschillende aanslagen speelt, maar ze hebben steeds minder verschil in volume. Een piano gebruikt een zacht ppp-laag als hij heel zacht wordt gespeeld, maar dit verschuift meer en meer naar het fff-laag, d.w.z. het timbre verandert en wordt zachter, maar het volume is niet zo sterk. Dit helpt enorm als je in een band speelt om assertiviteit te bereiken. Alleen in de intro kun je de volledige dynamiek gebruiken; zodra de band erbij komt, draai je de knop om en kun je je veel gemakkelijker laten gelden. Ik heb hetzelfde gebouwd op andere werkstations, het komt oorspronkelijk van de Kronos onder de motorkap, en hier heb je er direct toegang toe op de gebruikersinterface. Dat is prima op het podium, ook al kun je het heel goed op een controller zetten voor de programma’s en combi’s waar je het nodig hebt. Logischerwijs heeft dit alleen zin voor dynamische geluiden. Een synthesizergeluid dat geen velocity heeft, reageert natuurlijk op de knop. Als de knop op 12 uur staat, is het de facto een nulstand, alsof hij is uitgeschakeld. Je kunt het geluid dus meer (naar links) en minder (naar rechts) dynamisch maken.
Last but not least vinden we links van het display een verzonken hoofdvolumeregelaar, die optisch niet de beste indruk maakt, maar wel doet wat hij moet doen en eigenlijk wel goed is.
Rechts van het display bevindt zich het gegevensgedeelte met het gegevenswiel, twee +/- knoppen en een exit en een enter knop. Dat spreekt voor zich. Het gegevenswiel is vrij klein, maar kan aan de buitenkant goed worden bediend. Dit gedeelte is niet zo goed te zien bij weinig licht, maar dat is niet zo erg met maar vier knoppen.
Aan de rechterkant zitten knoppen voor modus en pagina. De eerste brengt ons naar de modusselectie op het display, de tweede naar de submenuselectie (= pagina) van een modus. Direct daaronder zitten zes knoppen met de naam Quick Access, die verschillende functies kunnen hebben. Naast een paar voorgedefinieerde varianten zijn er ook drie gebruikersvarianten waarmee je deze zes QA-knoppen vrij kunt toewijzen. Je kunt een opstelling maken voor sampling (samplingpagina’s op QA), voor de sequencer (transportknoppen op QA) of voor programma’s (bepaalde programmapagina’s op QA). Dat is erg leuk: iedereen kan zijn eigen belangrijkste pagina’s en functies op de QA’s zetten.
Links van het toetsenbord zit de typische Korg x/y joystick, en direct daarboven twee vrij toewijsbare knoppen. Er is geen mod-wiel, dus als je een modulatie op een bepaald punt wilt laten staan, moet je of een van de zes potmeters gebruiken of een van de twee knoppen op x/y lock zetten. De joystick is van goede kwaliteit en absoluut Korg-standaard. Over het algemeen is het aantal controllers niet bepaald overdadig; vergeleken met de Kronos is er enorm bespaard, maar ergens moet het rode potlood worden opgebracht.
Het toetsenbord van mijn Korg Nautilus model is de klassieke RH3, die ook in de Kronos wordt gebruikt. Het is een 88-toets hamermechaniek, maar zonder aftertouch in de Nautilus. Het valt meer aan de zwaardere kant, is vrij hard en strak, maar voelt goed aan en is ook heel goed bespeelbaar, ook al ben ik persoonlijk nooit een grote fan geweest van dit toetsenbord. Maar dat is natuurlijk altijd erg subjectief, dus probeer het zeker zelf uit! Maar ik zou zeggen dat ze hier niet beknibbeld hebben; in principe is dit het toetsenbord van zijn grote broer.
De aansluitingen van de Korg Nautilus
De aansluitingen bevinden zich allemaal op het achterpaneel. Er zijn in totaal zes 6,35 mm jack uitgangen (LR & 1-4), die volledig vrij toewijsbaar zijn. Ik kon hier tenminste niets ontdekken dat in de weg zou zitten. Twee 6,35 mm jack ingangen kunnen worden gebruikt voor sampling en voor het doorlussen van een audiosignaal. Verder is er natuurlijk een 6,35 mm hoofdtelefoonaansluiting.
Er zijn drie aansluitingen voor pedalen. De eerste twee zijn elk voor een expressie- en een switchpedaal en kunnen vrij worden toegewezen. De derde aansluiting is permanent ingesteld op sustain; hier kun je ook halfpedaalpedalen op aansluiten, zoals de Korg DS-1H.
Naast een standaard Midi In/Out/Through triplet is er ook een USB A en win USB B aansluiting. Via USB B kun je MIDI data en twee audiokanalen van en naar de PC sturen. Helaas heeft de Nautilus geen meerkanaals interface. De USB A poort kan worden gebruikt om controllers of andere keyboards aan te sluiten om geluiden af te spelen of parameters te regelen. Je kunt ook meerdere externe keyboards of controllers aansluiten via een USB-hub.
De Nautilus heeft een interne voeding met een IEC-connector; de aan/uit-knop is echter een ongeveer 7 mm lange knop die de Nautilus van stroom voorziet nadat hij één keer is ingedrukt. Hij kan echter alleen worden uitgeschakeld als de knop een paar seconden ingedrukt wordt gehouden, dus het is erg onwaarschijnlijk dat hij per ongeluk wordt ingedrukt op het podium. Toch zou ik de voorkeur geven aan een stevige schakelaar.
De verschillen met de grote broer Kronos
De Nautilus is duidelijk een uitloper van de Kronos, het vlaggenschip van Korg. De basis geluidsengine is volledig identiek aan die van de Kronos, met uitzondering van de Karma Engine (waarover hieronder meer); ook hier worden negen verschillende geluidsengines gebruikt. In principe kan elk gebruikersgeluid dat voor de Kronos is gemaakt ook in de Nautilus worden geladen. Extensies van derden die toegang hebben tot Kronos fabriekssamples moeten nog wel worden aangepast, wat volgens Korg momenteel in veel gevallen gebeurt.
De controllers zijn drastisch gereduceerd: twee pots, 9 sliders, de vector joystick en de ribbon controller, die ook de functie van het Korg-typisch ontbrekende mod wheel kan vervullen, ontbreken. Vooral de sliders ontbreken veel, bijvoorbeeld als je de CX3 Hammond wilt registreren. Je moet het dus doen met het touchscreen en de pots, of een externe controller aansluiten via MIDI of rechtstreeks via USB. Verder zijn sommige knoppen wegbezuinigd en grotendeels verbannen naar het scherm. Dit zijn onder andere het NumPad, de modusknoppen, de bankknoppen en de sequencer transportknoppen. De aftertouch is ook weggelaten, wat jammer is voor zo’n krachtig workstation. Hier is een snelle visuele vergelijking tussen de Nautilus en de Kronos, waar het gebrek aan controllers heel duidelijk wordt.
Het scherm van de Korg Nautilus is iets kleiner, maar omdat de pagina’s niet meer als tabbladen onderaan worden weergegeven, is er in feite geen verschil in wat er wordt weergegeven. Meer hierover in de praktijk.
De ongelooflijk complexe Karma Engine, die veel mensen niet gebruiken, is ook geschrapt. In plaats daarvan is er een klassieke, maar niettemin uitgebreide ARP, evenals een drumachtige begeleiding.
De Kronos heeft maar één USB A poort meer, wat eenvoudig te compenseren is met een USB hub.
De nieuwe ARP/DRUM sectie van de Nautilus
De belangrijkste vernieuwing en daarom het grootste verschil met de Kronos is de ARP/DRUM sectie, die de KARMA engine de facto vervangt en die ik daarom hier in meer detail zal bespreken. De KARMA engine kan worden gezien als een intelligente en extreem diepgaand programmeerbare ARP; hij is echter niet echt door velen gebruikt omdat het bijna een programmeertaal op zich is. In plaats daarvan heeft Nautilus een klassieke, maar uitgebreide ARP en een drumachtige begeleiding. Ik denk dat veel gebruikers zonder Karma kunnen en de eenvoudigere versie prefereren, althans volgens mijn ervaringen op verschillende forums en sociale netwerken.
In principe zijn er vier scènes per programma of combinatie, elk met twee aparte ARP’s (A en B) en een drumstijl, of een van de vier stepsequenties die timing-exact kunnen worden getriggerd op de volgende van de maat, of direct wanneer geselecteerd, wat eigenlijk een beetje in de richting van een arranger-keyboard gaat. Voor beide ARP’s kunnen MIDI-kanalen (d.w.z. zones), toets, snelheid en octaafbereik, nootlengte, gate, swing en natuurlijk een van de talloze ARP algo’s afzonderlijk worden ingesteld. De drumsectie kan worden omgeschakeld tussen talloze drumstijlen of een stepsequencer. Voor de stepsequencer kun je alle 12 geluiden van het geselecteerde drumprogramma samenstellen. De stepsequencer is alleen voor drums, dus je kunt hem niet naar een synth of instrument sturen.
Het is mogelijk om ARP A naar een bas en ARP B naar een synth te sturen en een drumstijl of drumsequence af te spelen. ARP’s en de step sequencers kunnen verschillende nootlengtes hebben en de step sequencer kan ook een lengte hebben die daar los van staat. Meer experimentele dingen met tegengestelde lengtes en maatsoorten zijn ook mogelijk, en het geheel kan dan volledig worden veranderd via Scenes. Al met al een zeer uitgebreide ARP-sectie, veel toegankelijker dan de KARMA, maar natuurlijk niet zo diepgaand.
De motoren van de Korg Nautilus
Net als de Kronos heeft de Nautilus 9 verschillende engines, die elk gespecialiseerd zijn in bepaalde dingen, instrumenten of synthese. Ik geef hier slechts een korte samenvatting; er zijn al talloze tutorials, artikelen en video’s over de engines in detail. Meestal voor de Kronos, maar je kunt ze ook gebruiken voor de Nautilus. Hetzelfde geldt voor audiodemo’s, die ook massaal op het net te vinden zijn.
De HD-1 engine is een zeer uitgebreide 2 OSC multisample engine met daaraan gekoppeld subtractieve synthese. Hier vinden we typische samplegeluiden zoals piano’s, strijkers, koperblazers, koren, gitaren, bassen en meer exotische instrumenten.
SGX-2, EP-1 en CX-3 bieden elk hoogwaardige piano’s, elektrische piano’s en toonwielorgels die vertrouwen op een mix van samples en fysieke modellering en bieden ook verschillende modellen. De piano’s zijn vleugels en staande piano’s van Duitse, Oostenrijkse, Italiaanse, Japanse en andere fabrikanten (denk maar aan het betreffende merk). In totaal zijn er maar liefst 128 verschillende modellen, waarvan de meeste varianten zijn op de basismodellen. Onder de elektrische piano’s zijn er vijf verschillende Rhodes varianten (2x MK1, MK2, MK5, Dyno) en twee Wurlitzer varianten (200, 200A). De CX-3 biedt een Hammond simulatie inclusief Leslie, die niet high-end is, maar zeker in de hogere klasse van werkstations en stagepiano’s speelt. Geconcentreerde kracht van vintage toetsen!
De AL-1 motor is een moderne, zeer uitgebreide VA-motor. Kort de belangrijkste punten: 2OSC, Sub OSC, RingMod, Noise, twee filters (serieel/parallel) of een multifilter, 4 ENV’s en LFO’s per stem, een Step Seq en massa’s modulatiemogelijkheden. Veel meer kun je niet krijgen uit een klassieke VA synth, en het geluid is absoluut van hoge kwaliteit en praktisch aliasing-vrij!
Met de MS-20EX en de PolysixEX Engine zijn twee klassieke Korg synths beschikbaar als klonen. Ook hier is het geluid absoluut overtuigend en zijn de mogelijkheden aanzienlijk uitgebreid ten opzichte van de originelen via vele parameters, als je dat wilt. De interface is gebaseerd op het ontwerp van de originelen.
De MOD-7 engine is een 6OP FM engine die georiënteerd is op de Yamaha klassieker, maar ook veel verder kan gaan. Naast Sinus kunnen de operatoren ook Zaag, Driehoek, Vierkant en meer zijn; zelfs PCM multisamples kunnen in de engine worden doorgelust. Voor modulatie zijn er maar liefst 9 ENV’s plus Amp Env, 4 LFO’s en een step sequencer.
De STR-1 engine is een engine voor fysieke modellering die is gespecialiseerd in het emuleren van strijkinstrumenten. Dit kunnen violen, cello’s, gitaren of bassen zijn. Uit verschillende bouwstenen zoals aanslag, demping, pickups en andere kunnen zowel echte als kunstmatige, niet-reële snaarinstrumenten worden gemaakt. Een zeer interessante, ongebruikelijke en voor een workstation tamelijk zeldzame vorm van synthese!
AL-1, MS-20EX, PolysixEX, MOD-7, STR-1 en op de een of andere manier ook de HD-1: geconcentreerde synthkracht! Ik zou zelfs zeggen dat – afgezien van Kronos natuurlijk – er nauwelijks een keyboard is dat zoveel mogelijkheden biedt in deze kwaliteit!
Belangrijk in het Nautilus systeem zijn de AMS, de zogenaamde Alternate Modulation Sources, die in alle engines te vinden zijn en in feite modulatiepunten zijn. Je kunt een grote verscheidenheid aan parameters moduleren met LFO’s, ENV’s, maar ook controllers. Met de AMS-mixers kun je vervolgens AMS-bronnen combineren met een wiskundige functie. De eenvoudigste variant is A+B, dat wil zeggen dat je bijvoorbeeld de MIDI CC-waarden van het expressiepedaal en een knop kunt toevoegen. Maar het kan veel verder gaan, nerd alert!
Programma- en combinatiemodus in het Korg System
De meest basale modus in de Korg Nautilus is Program Mode, die één geluid bevat. Voor een goed begrip: HD-1 programma’s kunnen niet samen met programma’s van andere engines in een bank worden opgeslagen. Elke bank moet worden gedefinieerd als HD-1 of EXi (alle andere engines). Je kunt dus wel ruimte hebben in de HD-1 banken, maar omdat de EXi banken vol zijn, kun je geen EXi programma’s opslaan of extern in Nautilus laden, of andersom. Met 20 banken van 127 programma’s is dit meestal geen probleem. Standaard zijn er 3 EXi en 2 HD-1 banken vrij, maar alle fabrieksprogramma’s (zoals de Combinaties) kunnen worden overschreven of verwijderd.
Er is nog een belangrijk verschil tussen HD-1 en EXi Programma’s. Een HD-1 Programma bestaat uit twee OSC’s, die elk tot acht multisamples met acht velocity zones kunnen bevatten. EXi-programma’s hebben ook twee slots, maar het kunnen verschillende EXi-engines zijn. Je kunt bijvoorbeeld een SGX-1 piano combineren met een Polysix pad in één programma. Hier zie je de overzichtspagina van een EXi- en een HD-1-programma. Op beide zijn de EQ en de volumes toegankelijk of zichtbaar aan de rechterkant. Afhankelijk van de engine worden hier ook verschillende basisdingen, parameters en instellingen weergegeven. Dit alles is echt verstandig en praktisch.
In Combination Mode kunnen programma’s worden opgesplitst in maximaal 16 zones, gelaagd worden of worden benaderd via MIDI van externe controllers, keyboards of sequencers. De eenvoudigste manier om dit te doen is door de functies Quick Split en Quick Layer te gebruiken, die beschikbaar zijn in zowel de Programma- als de Combinatiemodus. Met deze functie kun je het huidige programma of de huidige combinatie (als er nog een zone vrij is) splitsen of lagen met een ander programma en ook een paar basisinstellingen maken. Het resultaat kun je vervolgens opslaan als een nieuwe combinatie. Erg praktisch en handig! Een hellingsparameter laat trouwens zones, afzonderlijk voor boven en onder, ontvouwen aan de zonegrenzen. In plaats van een hard splitsingspunt, vervaagt het in de richting van de zonegrens.
Natuurlijk kunnen zones ook worden afgespeeld vanaf aangesloten keyboards, en omgekeerd kunnen zones ook naar extern worden geschakeld om geluidsmodules of VST’s af te spelen. In Combination Mode zijn er overigens geen beperkingen aan het aantal geheugenbanken, waarvan er 14 zijn. Twee van de 14 zijn toegewezen aan af-fabriek.
De Tone Adjust functie is praktisch. Hier kunnen parameters worden gedefinieerd op programmaniveau, die vervolgens ook toegankelijk zijn in Combination Mode. Op deze manier kun je de essentiële parameters in Combination Mode veranderen zonder een nieuw programma op te hoeven slaan. Voor een kleine verandering in attack, filter of LFO-snelheid hoef je de programmabanken niet vol te zetten met talloze versies van hetzelfde programma. Dit is logisch, want de programmacombinaties zijn slechts referenties; dat wil zeggen, als je het programma verandert en in dezelfde sleuf opslaat, verander je het in alle combinaties waarin dit programma wordt gebruikt.
Voor elke zone kunnen alle controllers en veel MIDI parameters en CC’s worden uitgeschakeld en ook basisdingen zoals bend range, mono/poly mode, portamento, max. aantal gespeelde noten, detune, de toonbereikschaal en nog veel meer kunnen worden ingesteld. Voor elke zone is er een 3-bands EQ met hoge en lage schappen en een semi-parametrische mid-band.
Vectorsynthese voor het moduleren van volumes en parameters is beschikbaar in zowel de Programma- als de Combinatiemodus. In de programmamodus worden de volumes van de twee OSC’s (HD-1) of de twee engines (EXi) geregeld. Onafhankelijk van de volumes kun je in beide modi ook Midi CC’s of syntheseparameters verdelen over de vier vectorassen. Beide kunnen dan worden geautomatiseerd met een envelop, d.w.z. je kunt vier punten in de vectorruimte definiëren en Hold en Transition Time gebruiken om in te stellen hoe lang de vector op het punt blijft of hoe lang het duurt om naar het volgende punt te gaan. De Program Vector instellingen kunnen naast de Combination Vector instellingen worden gebruikt en kunnen ook voor elke zone afzonderlijk worden uitgeschakeld. Dit is erg krachtig voor geluidsontwerp.
Hoe spelen onze toewijsbare controllers, de zes knoppen en twee toetsen, een rol? In principe kun je ze individueel in- en uitschakelen in Program Mode voor de twee OSC’s of de twee EXi Engines en in Combination Mode voor alle zones. Je kunt één parameter per knop instellen, met twee beschikbare modi: Mixer en RT (Realtime) Control. In de Mixer-modus kun je de 3-bands EQ en de twee FX sends, pan, volume en expressie instellen op een van de zes knoppen. In de RT Control modus kun je MIDI CC’s en verschillende ENV, LFO, effect en synthese parameters regelen. Het geheel is overzichtelijk en logisch.
Het effectsysteem van de Korg Nautilus
De Nautilus biedt altijd in totaal 16 effecten. 12 insert effecten (IFX), twee send effecten (MFX) en twee master effecten (TFX). Vreemd genoeg heten de send effecten Master Effect en de master effecten Total Effect, maar dat is gewoon een kwestie van naamgeving. In principe geldt dit voor zowel de Program als de Combination modes; in de Program wordt het programma door de IFX gestuurd, in de laatste kunnen alle zones naar believen naar een IFX worden gerouteerd, anders gaat de zone direct naar de MFX/TFX sectie.
De 12 invoegingseffecten kunnen worden gekoppeld aan elke IFX met een hoger nummer, zelfs verschillende ketens zijn mogelijk, en je kunt ook meerdere IFX’en naar dezelfde IFX routeren. De laatste IFX van een keten gaat naar de MFX/TFX-sectie en kan naar de twee send-effecten worden gestuurd. Extreem flexibel; ik ken geen ander werkstation in deze vorm!
In Program mode kun je helemaal los gaan met effecten; twaalf inserts zijn zelden nodig, omdat fabrieksprogramma’s meestal twee tot vier insert effecten hebben. Met twee MFX en twee TFX erbij zijn er echt geen belemmeringen voor je klankideeën. In Combination Mode worden de programma’s geladen zonder effecten. Met de functie “Copy From Program” kun je IFX, MFX en/of TFX met verschillende opties uit het programma in de combinatie laden. Meer hierover in de praktijk.
Programma’s, de Audio In of sequencer tracks kunnen naar een van de twee virtuele FX control bussen worden gestuurd en zijn zo beschikbaar als input voor de vocoder of als sidechain voor de dynamics effecten zoals compressor, gate of limiter.
Met de Common FX LFO kun je meerdere IFX LFO’s met elkaar verbinden, zodat ze dezelfde LFO-instellingen hebben en samen kunnen worden gewijzigd. Natuurlijk bieden alle effecten waarvoor dit zinvol is tempo of MIDI synchronisatie.
Er zijn maar liefst 198 verschillende effectalgoritmes beschikbaar. Naast de gebruikelijke effecten zoals EQ, dynamische effecten, modulatie-effecten, reverb en delay, zijn er ook veel multi-effecten, waarbij verschillende effecten in serie of parallel worden geschakeld. Dit kan een EQ en een modulatie-effect zijn, een distortion en een modulatie-effect, of een dynamisch effect en een modulatie-effect. Dit is een andere manier om een tekort aan IFX te compenseren in de combinatiemodus, als deze effecten worden verdeeld over twee IFX in het programma. De vintage effecten, die modellen zijn van klassieke vloereffectpedalen, zijn erg mooi. Geluidstechnisch absoluut overtuigend!
De Setlist-modus
In de Setlist Mode kunnen alle programma’s en combinaties worden verdeeld over 16 slots, wat natuurlijk vooral relevant is voor live-spelers. Je kunt bijvoorbeeld de relevante programma’s/combinaties van verschillende live bands in verschillende lijsten zetten of de gewenste programma’s/combinaties van een nummer in een lijst laden en er dan doorheen schakelen met de voetschakelaar. De slots kunnen dan individueel worden aangepast in volume en kleur, slots kunnen namen krijgen, er kunnen noten worden toegevoegd en de setlist kan worden bewerkt met een master EQ om de Nautilus bijvoorbeeld aan te passen aan een zaal. Voor elk slot kun je ook een hold-tijd instellen, die aangeeft hoe lang een slot uitdooft als je naar een ander slot overschakelt. Verder kun je kiezen of er 16, 8 of 4 slots moeten worden weergegeven. Er zijn 128 setlijsten voor 128 slots, dus er zijn absoluut genoeg mogelijkheden om je eigen lijsten te maken. Naadloos schakelen tussen programma’s en combinaties werkte zonder problemen in mijn stresstests.
Naast de setlist slots bieden de mixer, de drum/arp sectie en de toonregeling directe toegang tot drie andere menu-items die verwijzen naar hun respectievelijke tegenhangers in de programma- of combinatiemodus. In de mixer kun je de OSC’s/EXi’s of de zones mixen, Tone Adjust maakt parameterwijzigingen van de programma’s of combinaties mogelijk en de Drum/Arp sectie geeft toegang tot de pattern sequencer en de Arp.
Een verstandig en, vooral op het podium, zeer praktisch hulpmiddel in de dagelijkse routine van de bandkeyboardist.
De ingebouwde sequencer van de Korg Nautilus
De sequencermodus is een lineaire midi-sequencer met 16 sporen of een audiosequencer met 16 sporen, maar je kunt tracks ook afzonderlijk doorlussen. Twee audiotracks kunnen worden gecombineerd tot een stereotrack; tempo en maatsoort kunnen worden geautomatiseerd op een extra mastertrack. Voor real-time opname zijn verschillende opnamemodi beschikbaar, zoals overdub, overschrijven of punch in. Je kunt externe signalen rechtstreeks opnemen op een audiospoor via Audio In, of audio- of MIDI-sporen naar een Record Bus sturen om ze in realtime naar een audiospoor te sturen (max. 48 KHz/24 bit). Dit betekent dat je een gitaar clean kunt opnemen, er dan effecten aan toe kunt voegen en het opnieuw kunt opnemen inclusief de effecten op een spoor om deze effecten op te slaan in de IFX. Hetzelfde geldt natuurlijk voor MIDI-tracks. Het voltooide nummer kan dan als WAV naar de harde schijf worden geëxporteerd.
Qua systeem is het vergelijkbaar met Combination Mode; ook hier kunnen veel MIDI- en syntheseparameters worden uitgeschakeld voor de song, aangepast via Tone Adjust, de afzonderlijke sporen kunnen individueel naar de effecten worden gerouteerd en de IFX van de programma’s kunnen worden gekopieerd naar de Song IFX. Op de mixerpagina kun je duidelijk volume, pan, mute, solo en meer regelen voor elke zone. Twee ARP’s en het drumspoor zijn ook beschikbaar in sequencermodus.
Geluiden selecteren, tracks opnemen, kwantiseren, mixen en effecten toevoegen, dit alles gaat eigenlijk heel snel. Typische sequencerfuncties zoals kopiëren/plakken, wissen, track kopiëren/verplaatsen, invoegen, dupliceren en een metronoom bieden uitgebreide bewerkingsmogelijkheden. Wat echter erg gemist wordt, is een pianorolweergave voor het bewerken van individuele midi-gebeurtenissen en automatiseringen direct in het arrangement. Er is wel een eventoverzicht, maar hier kun je alleen zien waar events zich op de tracks bevinden. Een echt minpunt, meer hierover in de praktijk.
Audio-ingang en sampling
Nu we het toch over audio-ingang hebben, de Nautilus is erg veelzijdig! De twee 6,33 mm jack ingangen kunnen worden gebruikt als twee mono- of één stereo-ingangen en kunnen zowel lijn- als microfoonsignalen verwerken, hoewel er geen fantoomvoeding is, dus condensatormicrofoons vallen weg. Je kunt externe instrumenten of zang opnemen in de sequencer, ze in realtime door de effecten sturen of in de vocoder, de ingang, bijvoorbeeld een extern bassdrumsignaal, gebruiken als een side chain bron of iets samplen om het af te spelen via HD-1 Multisample in Programma’s. Globaal of individueel per programma/combinatie/sequentie kun je schakelen tussen line en mic, de gain instellen en het geluid naar de FX control bus, de rec bus en een output bus (LR, IFX, sub outs, etc.) sturen. Het is eigenlijk snel en eenvoudig te doen en erg flexibel.
De Nautilus in de praktijk
Het display is iets kleiner dan dat van de Kronos, maar de paginatabs (de onderste regel) zijn bij de Nautilus weggelaten, wat het verschil in grootte min of meer compenseert. De pagina’s van de respectievelijke modi kunnen nu worden opgeroepen via de paginaknop. Een paar jaar geleden had ik een Kronos thuis voor een paar weken om te testen, en de vele tabbladen brachten me in het begin in verwarring, hoewel ik er aan gewend raakte. Of pagina’s via knoppen een grote hit zijn is aan mij, maar ik zou zeggen dat het niet veel uitmaakt.
Het scherm is geen aanraakscherm zoals je dat gewend bent van mobiele telefoons of tablets. Af en toe raak ik een parameter niet meteen, wat soms vervelende gevolgen kan hebben als je verkeerd typt; ik heb eigenlijk vrij dunne vingers en mijn vingers zijn niet zo ongetraind om dingen te raken. Tegenwoordig zijn we verwend met betere displays. Je kunt parameters direct veranderen door te tikken en te slepen, maar er zijn erg grote parametersprongen en latenties. Als de parameter helemaal boven of onder aan het scherm staat, is er natuurlijk nauwelijks een weg omhoog of omlaag; vaak is dat niet echt handig. Naar mijn mening is de veel betere manier om op de parameter te tikken en hem dan aan te passen via het data-wiel direct naar rechts. Anders kun je ook nog een keer op de parameter tikken en hem handmatig invoeren via het virtuele NumPad op het display. Het display kan redelijk bediend worden, maar de technologie begint zijn leeftijd te tonen. Het is gewoon vervelend als je meerdere keren parameters mist; de concurrentie van Roland of Yamaha loopt in ieder geval al voor! Persoonlijk geef ik sowieso de voorkeur aan een normaal display met cursor boven het tikken van parameters en dan draaien aan het datawiel, maar veel gebruikers zien dat anders.
In principe wordt de Nautilus meer bediend door het display en het datawiel bij het programmeren; hier zou ik niet zo’n groot verschil zien met de Kronos. Maar hoe ziet het eruit als je speelt? Hier heb je zes potmeters in drie rijen (waarvan één vrij toewijsbaar), twee toewijsbare knoppen en de pitch/mod joystick, dus de facto 8 regelaars en de joystick vrij toewijsbaar, dat is het, niet echt weelderig. Als je toegang wilt hebben tot veel parameters tegelijk, moet je externe controllers aansluiten, die je vaak wel hebt liggen. Zo heb ik mijn Nektar Panorama P1 rechtstreeks via USB aangesloten; het werkte zonder problemen om de drawbars van de CX3 engine aan te sturen. Tevergeefs, want diepere MIDI aansturing is alleen mogelijk via Sysex. Ergens teleurstellend; waarom kunnen Engine parameters niet gewoon worden toegewezen aan Midi CC’s? Dat zou belangrijk en nuttig zijn, vooral met de vele controllers die zijn opgeslagen. Maar dat is niet het geval. Dus nogmaals: als je toegang wilt hebben tot veel parameters tegelijk, dan moet je externe – sysex-geschikte – controllers aansluiten EN sysex onder de knie krijgen, of gewoon een ander bord kopen. Globaal gezien kunnen MIDI CC’s worden toegewezen aan sommige controllers en functies zodat je ze op afstand kunt bedienen met externe controllers (bijvoorbeeld de 6 potmeters, de joystick en sommige knoppen), maar voornamelijk die waar je sowieso toegang toe hebt via de interface. Anders kunnen transportfuncties zoals Start/Stop of Value Inc/Dec nog steeds via CC worden bediend. In ieder geval is het idee om een controller links of rechts te plaatsen en zo de ontbrekende Kronos controllers te compenseren voorlopig helaas in het niets verdwenen. Dit zou verbeterd kunnen – eigenlijk moeten – worden. Helaas is er nog geen MIDI implementatiekaart voor de individuele Sysex strings, maar die komt waarschijnlijk binnenkort en zal waarschijnlijk niet veel afwijken van de Kronos kaart. Als je weet hoe je Sysex moet gebruiken, kun je praktisch alles regelen.
Overigens wordt de huidige poti mode ook opgeslagen; dat betekent bijvoorbeeld dat als je altijd een van de drie poti modes nodig hebt voor een combinatie, deze altijd met deze poti mode wordt geladen. De eerste twee voorgeprogrammeerde rijen potmeters zijn voor het grootste deel zinvol toegewezen. Er zijn bijvoorbeeld cutoff, resonance, reverb level en een effect parameter. Enigszins onconventioneel is de Drum SD pot in de tweede rij, die wordt gebruikt om de snaredrumgeluiden van de drumstijlen te veranderen. Is dit waar de wereld op heeft gewacht? Vreemd, zou ik zeggen, maar goed, want hiermee kun je heel snel het karakter van de stijl veranderen (snare, rim, sidestick, clap, etc.). De derde rij kan dan vrij worden toegewezen per programma of combinatie.
Het is leuk om vectorsynthese aan boord te hebben, en met de automatische beweging kan het op een veelzijdige en uitgebreide manier worden gebruikt, maar de ontbrekende vectorstick mist veel, en externe controllers met vectorstick groeien niet bepaald aan bomen; ik kan er op dit moment geen bedenken. Het ontbrekende mod-wiel doet ook pijn; de vector-stick op de Kronos zou dit ook kunnen compenseren als je een modulatie wilt vastzetten. Het enige dat hier overblijft zijn de potmeters.
Elke engine heeft een bepaalde hoeveelheid maximale polyfonie. Als je stemhongerige engines, zoals een paar MOD-7 pads, laag op laag zet, hoor je al snel voice stealing en cut-off noten. Op de performance monitor van het bord zelf kwam ik zelden boven de 100 voices voordat het stelen van de voices tussenbeide kwam. Je kunt programma’s een maximum aantal voices geven, zodat je hier kunt ingrijpen en voices kunt opslaan of toewijzen. Ik heb dit nooit gemerkt in de sequencer, het was alleen relevant in Combination Mode.
Je kunt programma’s direct in Combination Mode bewerken, dus in context, waarbij de gebieden die in de combinatie worden aangestuurd (bijvoorbeeld de IFX) niet kunnen worden gewijzigd. Verder kun je via het menu automatisch IFX’en van programma’s importeren in de IFX’en van de combinatie. Dit geldt echter maar voor één programma; als je de IFX van een tweede programma in de combinatie wilt laden, moet je dit voor elke IFX afzonderlijk doen, omdat Kopieer naar programma in de modus Alles altijd vanaf IFX1 laadt. Dit duurt iets langer, maar het werkt. Met 12 IFX’en kun je bijvoorbeeld vier programma’s uitrusten met elk drie IFX’en of zes met elk twee IFX’en, en je kunt ook IFX’en delen tussen zones. Je kunt een heel eind komen, maar je zult nooit alle 16 zones combineren met alle IFX’en van de respectievelijke programma’s, wat zelden echt nodig is. Met de MFX en TFX moet je sowieso een compromis vinden in de combinatie, waarbij de TFX vooral compressors en EQ’s zijn. Ze worden anders ingesteld voor een combinatie dan voor een enkel programma. Als er EQ’s in de IFX zitten, kun je met de zone EQ werken om de IFX EQ weg te laten.
Vooral de vintage effecten hebben een zeer hoge geluidskwaliteit en komen naar mijn mening goed overeen met het karakter van de originelen. In principe zijn de effecten van zeer hoge kwaliteit en kunnen ze uitgebreid worden bewerkt en gemoduleerd. Ik zou alleen een aftrek willen maken voor de distortion, die erg digitaal overkomt bij hogere gain instellingen; de concurrentie biedt veel beter. Hetzelfde geldt voor de Kronos; hier zou Korg zich moeten verbeteren, de vintage effecten zijn ook via een update van de EP-1 engine naar de IFX overgebracht. De reverbs zijn geen high-end reverbs waarmee je drones in een glinsterend universum kunt plaatsen, maar om de programma’s en zones in een kamer of reverb te plaatsen is het zeker voldoende, en er zijn ook enorme mogelijkheden om hier in te grijpen. Al met al is dit een krachtige, zeer flexibele en hoogwaardige effectsectie die naar mijn mening alleen Kurzweil kan evenaren in keyboards.
De sequencer is in principe leuk en zolang je niet uitgebreid wilt editen, kun je vrij snel je doel bereiken. Het kwantiseren is eenvoudig en duidelijk, maar op dit niveau zou ik graag een benaderende kwantisering hebben met een % waarde. Verder is er, net als in Kronos, geen pianorolweergave voor het bewerken van de midinoten. Aan de ene kant is dit verrassend omdat er wel een pianorol zat in de Korg Krome, de quasi voorganger van de Nautilus en het kleine broertje van de Kronos voorganger M3, en aan de andere kant is het bijna tragikomisch omdat ik de roep om een pianorol al sinds de releasedag van de Kronos, dus al ruim 10 jaar, massaal lees en hoor in alle forums, sociale netwerken en videorecensies. Om de een of andere reden verzet Korg zich met hand en tand tegen de implementatie hiervan. Dus als je noten of modulaties wilt bewerken, moet je naar de gebeurtenissenlijst gaan en daar met parameters rommelen. Dit is op de een of andere manier achterhaald en erg jammer, want de rest is absoluut top. Desondanks is de sequencer erg diepgaand en waarschijnlijk de meest uitgebreide van alle workstations, wat de ontbrekende pianorol des te pijnlijker maakt.
Sampling via de Sampling Mode laat nauwelijks iets te wensen over en met Disk Streaming kun je een praktisch onbeperkte hoeveelheid samples laden; de grens ligt hier eerder bij de max. 4000 multisamples en 16000 samples die het systeem kan verwerken. Enorme mogelijkheden, ongeëvenaard. Met een direct aangesloten dynamische microfoon zong ik snel een Grammy-waardige yo, knipte de achterkant en voorkant, stelde een loop en een toetsenbereik in en bewerkte een beetje met de 3-bands EQ. Het duurde maar een paar minuten zonder handleiding en ik kon dit perfect gevormde yo koor spelen.
Belangrijk! Zorg ervoor dat je bekend bent met het Korg geheugen en auto load systeem. Als een (multi)sample is opgeslagen, is deze niet automatisch klaar om de volgende keer dat je de Nautilus start te worden afgespeeld als de sample zelf niet is opgeslagen! Als je de Nautilus opnieuw start, zijn alle nieuwe samples weg, zelfs als je al een gebruikersprogramma met deze samples hebt opgeslagen. In dit geval moet je eerst een KSC-bestand met de gebruikerssamplegegevens opslaan in Media Mode en dit bestand vervolgens selecteren in Global Mode onder KSC Auto-Load, zodat deze samples worden geladen en beschikbaar zijn bij elke herstart. Dit klinkt ingewikkeld, en dat is het ook, maar met veel mogelijkheden komt complexiteit, en je kunt verschillende opstellingen maken met verschillende Auto Loads. Hoe meer samples je in de Auto Load hebt, hoe langer het duurt om de Nautilus op te starten.
Drum Styles en ARP in plaats van KARMA is naar mijn mening een begrijpelijke ruil; van wat ik heb gehoord, zijn veel gebruikers niet warm gelopen voor KARMA. KARMA is praktisch een eigen universum van mogelijkheden. De drumstijlen, inclusief ARP-begeleiding, zijn ook erg leuk en kunnen veel; veel meer dan conventionele ARP’s! Het blijft een ruil: een zinvolle en transparante performance tool voor een krachtig programmeerbare maar obscure ARP en automatiseringstool. Een kwestie van smaak en behoefte. Een eenvoudige ARP is alleen beschikbaar in Kronos voor motoren die het aan boord hebben, maar niet voor alle motoren. Persoonlijk geef ik de voorkeur aan de Nautilus versie.
De ingebouwde USB audio-interface aan boord is helaas alleen ontworpen als 2in/2out. Dus een stereoweergave vanuit een DAW en een aparte klik naar de drummer of zelfs een opname van meerdere zones van een combinatie rechtstreeks via USB in een DAW is helaas niet mogelijk. Dit is eigenlijk een tekortkoming, hoewel de Kronos in het begin niet meer heeft.
Hier zijn een paar video’s voor een geluidsimpressie.
Conclusie: Moet je de Korg Nautilus kopen?
Vergelijk nu prijzen bij:
De test bleek zeer uitgebreid te zijn en omvat nog steeds niet alles wat er in Nautilus zit. Dit betekent natuurlijk dat het onvermijdelijk een parametergraf is en dat er waarschijnlijk geen systeem is dat dit alles op een absoluut gebruiksvriendelijke manier kan bieden.
De Korg Nautilus is een complete productiestudio. Alleen de ontbrekende pianorol is een groot obstakel, maar er is bijna niets vergelijkbaars als het gaat om de geluidsmogelijkheden, het effectensysteem, het sampling systeem en de audiotracks. Het geluid is zo uitgebreid en overtuigend dat de Nautilus ook interessant kan zijn voor studio’s als aanvullende geluidsbron. De beperkte controllerinterface, de bijna onbestaande CC-implementatie en de interface die alleen is ontworpen als 2in/2out hebben echter een negatief effect. Dat laatste heb je in de studio echter toch niet echt nodig, dus je zult een interface van hoge kwaliteit gebruiken.
Band keyboard spelers zullen de ontbrekende controllers erg missen, dus je moet weten waar je aan begint. Als je op het podium toch niet te veel klooit, is de Nautilus zeker een optie. Het orgel ontaardt echter in een pure preset katapult; het trekken aan de trekstang op het display is meer een kansspel.
Op de forums en sociale netwerken wordt gediscussieerd over de Nautilus, de potentiële doelgroep en de ontbrekende functies.
Uiteindelijk gaat het mij in de eerste plaats om het geluid en de mogelijkheden, en hier laat de Nautilus, net als zijn grote broer, nauwelijks iets te wensen over.
